വിദേശത്തേക്കോ മറ്റോ പോകേണ്ടി വരുമ്പോഴാണ് വിവാഹം രജിസ്ട്രേഷൻ ചെയ്യുന്ന കാര്യം പലരും ഓർമ്മിക്കുന്നത്. വിവാഹവേളയിലും, അതിനുശേഷവും ഉള്ള സമയത്ത് പല പ്രധാനപ്പെട്ട സംഗതികളും നാം ശ്രദ്ധിക്കാറുണ്ട്. എന്നാൽ വിവാഹം രജിസ്റ്റർ ചെയ്യുന്ന കാര്യത്തിൽ ആ ശ്രദ്ധ നൽകാറില്ല. ഇക്കാര്യത്തിൽ പഠിച്ചവരും പഠിക്കാത്തവരും എന്ന വ്യത്യാസമില്ല.
വിവാഹ രജിസ്ട്രേഷൻ എത്ര മാത്രം അനിവാര്യമാണ് എന്നതിനെ കുറിച്ച് മനസ്സിലാക്കി വയ്‌ക്കുന്നത് അത്യാവശ്യമാണ്.
രണ്ട് വ്യക്‌തികൾ തമ്മിൽ വിവാഹ ബന്ധത്തിലാണ് എന്ന് തെളിയിക്കുന്നതിനുള്ള ഏറ്റവും ശക്‌തമായ തെളിവാണ് വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റ്. ജനന സർട്ടിഫിക്കറ്റിന് ലഭിക്കുന്നത്ര പ്രചാരവും ശ്രദ്ധയും വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റിന് ആരും നൽകുന്നില്ല എന്നതാണ് യാഥാർത്ഥ്യം. ഭാരതം മതേതര രാജ്യമായതിനാൽ ഇവിടെ വിവാഹം രണ്ടു തരം നിയമങ്ങളുടെ അടിസ്‌ഥാനത്തിലാണ് രജിസ്റ്റർ ചെയ്യപ്പെടുന്നത്. ഹിന്ദു വിവാഹ നിയമം (1955) വും സെപ്ഷ്യൽ മാര്യേജ് ആക്‌ടും (1954)
വിവാഹം നടന്നുവെന്നതിന്‍റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട നിയമപരമായ രേഖയാണ് മാര്യേജ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ്. ബാങ്ക് അക്കൗണ്ട്, പാസ്പോർട്ട് എന്നിവയ്ക്കായി അപേക്ഷ നൽകുമ്പോൾ മാര്യേജ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് തീർച്ചയായും ആവശ്യപ്പെടാറുണ്ട്. എൽഐസി പോളിസിക്കു വേണ്ടിയും വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് വേണ്ടി വരും. (ഭാര്യയോ ഭർത്താവോ മരിച്ചു പോയാൽ) ഈ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ഇല്ലെങ്കിൽ ഒരു ഇൻഷുറൻസ് കമ്പനിക്കും ക്ലെയിം അനുവദിക്കാൻ കഴിയുകയില്ല. ഭാര്യാ ഭർത്താക്കന്മാരിലൊരാൾക്ക് വിദേശത്ത് സന്ദർശക വിസയിൽ സ്‌ഥിരവാസത്തിന് അനുവദിക്കണമെങ്കിലും വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ഹാജരാക്കേണ്ടി വരും.
പരമ്പരാഗത വിവാഹച്ചടങ്ങുകൾ പ്രകാരം വിവാഹം നടത്തി എന്ന വാദമോ രേഖയോ ഒന്നും ഇന്ത്യയിലായാലും വിദേശത്തായാലും നിയമപരമായ രേഖയായി സ്വീകരിക്കുകയില്ല. 2006 ൽ സുപ്രീം കോടതി സ്ത്രീ സുരക്ഷ മാനദണ്ഡമാക്കി വിവാഹ രജിസ്ട്രേഷൻ നിർബന്ധിതമാക്കി.
രജിസ്ട്രേഷൻ എങ്ങനെ
ഹിന്ദു നിയമമോ, സ്പെഷ്യൽ മാര്യേജ് ആക്ട് പ്രകാരമോ വിവാഹ രജിസ്ട്രേഷൻ ചെയ്യുന്നതിന് വളരെ ലളിതമായ നടപടി ക്രമമേയുള്ളൂ. ഭാര്യയോ ഭർത്താവോ താമസിക്കുന്ന മേഖലയിലെ സബ് ഡിവിഷണൽ മജിസ്ട്രേറ്റിന്‍റെ ഓഫീസിലാണ് അപേക്ഷ സമർപ്പിക്കേണ്ടത്. അപേക്ഷയിൽ ഇരുവരുടെയും ഒപ്പ് ഉണ്ടായിരിക്കണം. അപേക്ഷയോടൊപ്പം ബന്ധപ്പെട്ട രേഖകൾ സമർപ്പിക്കുകയും വേണം. അതിനു ശേഷം ഓഫീസിൽ വീണ്ടും ചെല്ലാൻ നിർദ്ദേശിക്കുന്ന ദിവസം പോയി രജിസ്റ്റർ ചെയ്യാം. ആ സമയം മജിസ്ട്രേറ്റിനെ കൂടാതെ ദമ്പതികൾക്കൊപ്പം ഒരു ഗസ്‌റ്റഡ് ഓഫീസർ കൂടി രജിസ്ട്രേഷൻ വേളയിൽ ഉണ്ടാകേണ്ടതുണ്ട്. ആ ഓഫീസറായിരിക്കും വിവാഹത്തിന്‍റെ സാക്ഷി. രജിസ്ട്രേഷൻ നടത്തുന്ന ദിവസം തന്നെ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ലഭ്യമാവും.
അപേക്ഷയോടൊപ്പം സമർപ്പിക്കേണ്ടത്
പൂർണ്ണമായും പൂരിപ്പിച്ച അപേക്ഷയ്ക്കൊപ്പം ഭാര്യാഭർത്താക്കന്മാരുടെയും അവരുടെ മാതാപിതാക്കളുടെയും ഒപ്പ് ഉണ്ടായിരിക്കണം. വോട്ടർ ഐഡി, റേഷൻ കാർഡ്, പാസ്പോർട്ട്, ഡ്രൈവിംഗ് ലൈസൻസ് എന്നിവയ്ക്കൊപ്പം ജനന സർട്ടിഫിക്കറ്റ്, രണ്ടു കോപ്പി വീതം പാസ്പോർട്ട് സൈസ് ഫോട്ടോ, വിവാഹ ഫോട്ടോ എന്നിവ കൂടി ഹാജരാക്കണം. ഈ രേഖകളെല്ലാം സെൽഫ് അറ്റസ്റ്റ് ചെയ്തു, വിവാഹക്ഷണക്കത്തിന്‍റെ ഒരു കോപ്പി കൂടി വച്ച് ഓഫീസിൽ നൽകണം. വിവാഹം നടന്ന പഞ്ചായത്തോ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയോ അല്ലെങ്കിൽ കോർപ്പറേഷനോ ഇവിടെ തന്നെ വേണം രജിസ്ട്രേഷൻ ചെയ്യാൻ. വിവാഹ സമയം വധുവിന്‍റെ പ്രായം പതിനെട്ടും വരന്‍റെ പ്രായം ഇരുപത്തൊന്നും തികഞ്ഞിരിക്കണം. വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റിന് അപേക്ഷ സമർപ്പിക്കുന്നതിന് മറ്റ് ചെലവുകൾ ഒന്നും തന്നെലില്ല. ഹിന്ദു മാര്യേജ് ആക്ട് പ്രകാരം സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ലഭിക്കാൻ 100 രൂപ ഫീസ് അടയ്ക്കണം. സ്പെഷ്യൽ മാര്യേജ് ആക്ട് പ്രകാരമാണെങ്കിൽ 150 രൂപയും. ഇത് ജില്ലാ മജിസ്ട്രേറ്റ് ഓഫീസിൽ അടച്ച് രസീത് വാങ്ങാം. ഓൺലൈൻ രജിസ്ട്രേഷനും ചെയ്യാവുന്നതാണ്.
വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റിന്‍റെ ഗുണങ്ങൾ
• മറുനാട്ടിൽ ആയിരിക്കുമ്പോൾ ഭാര്യാഭർതൃബന്ധം തെളിയിക്കാൻ വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് വേണ്ടിവരും.
• വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റുണ്ടെങ്കിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് സാമൂഹ്യ സുരക്ഷ ഉറപ്പാകുന്നു. ഭാര്യാഭർത്താക്കന്മാർക്കിടയിൽ ഉണ്ടാകുന്ന ഏതു തരം തർക്കങ്ങളും കോടതിയിലെത്തിയാൽ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ഉണ്ടെങ്കിൽ എളുപ്പമാണ്.
• ബാല വിവാഹങ്ങൾ തടയാൻ കഴിയുന്നു വിവാഹിതരാണെങ്കിലും, വിവാഹ മോചനം നേടിയവരാണെങ്കിലും വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് വേണ്ടി വരും.
