പ്രശസ്ത പിന്നണി ഗായിക നിഖിതാ ഗാന്ധിയുടെ സംഗീത പരിപാടി കേൾക്കാനും ആസ്വദിക്കാനും ഒരു കാമ്പസിൽ ഒത്തു കൂടിയവർ… ആ സന്തോഷത്തിലേക്ക് വലിയൊരു ആഘാതം പോലെ സംഭവിച്ച മഴയും തുടർന്നുണ്ടായ തിക്കും തിരക്കും… കേരളം ഇതുവരെ ഒരു മ്യൂസിക് പരിപാടിയിൽ ഇങ്ങനെ ഒരു ദുരന്തം നേരിട്ടില്ല പരിപാടി ആരംഭിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് ഉണ്ടായ നിർഭാഗ്യകരമായ തിക്കിലും തിരക്കിലും പെട്ട് നാല് വിദ്യാർത്ഥികൾ കൊല്ലപ്പെടുകയും 60 ലധികം പേർക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്ത സംഭവം കൊച്ചിൻ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ക്യാമ്പസിൽ അരങ്ങേറിക്കൊണ്ട് 2023 കടന്നു പോയി. എന്നാൽ അല്പം മുൻകരുതൽ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിൽ പൂർണമായും ഒഴിവാക്കാനാകുമായിരുന്നു ഈ ദുരന്തം.
കൊച്ചിൻ സയൻസ് ആൻഡ് ടെക്‌നോളജി (കുസാറ്റ്) നടത്തിയ ടെക്ഫെസ്റ്റ്, ആസൂത്രണമില്ലായ്മ കാരണമാണ് അപകടത്തിൽ കലാശിച്ചത്.
പതിവുപോലെ, ദുരന്തത്തെക്കുറിച്ച് സർവകലാശാലാ വൈസ് ചാൻസലറും ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസ വകുപ്പ് പ്രിൻസിപ്പൽ സെക്രട്ടറിയും അടങ്ങുന്ന ഉന്നതതല അന്വേഷണത്തിന് ഉത്തരവിടുകയും റിപ്പോർട്ടുകൾ സമർപ്പിക്കാൻ സമയപരിധി നൽകുകയും ചെയ്തുകൊണ്ട് കേരള സർക്കാർ നടപടിയിലേക്ക് നീങ്ങി. ഡിസംബർ ആദ്യവാരം റിപ്പോർട്ട് സമർപ്പിക്കാനുള്ള നിർദേശങ്ങളടങ്ങിയ സിൻ ഡിക്കേറ്റ് ഉപസമിതി രൂപീകരിക്കുമെന്ന് സർവകലാശാല വൈസ് ചാൻസലറും അറിയിച്ചിരുന്നു. .
ഉന്നതവിദ്യാഭ്യാസ മന്ത്രി പ്രൊഫ. ആർ.ബിന്ദു നവകേരള സദസിന്‍റെ തിരക്കിലാണെന്നായിരുന്നു ഈ സ്റ്റോറി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുമ്പോൾ കിട്ടിയ വിവരം. നവകേരള സദസ് അവസാനിച്ചു എങ്കിലും റിപ്പോർട്ട് ഉടൻ വെളിച്ചം കാണാനിടയില്ലെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ചില ഉദ്യോഗസ്ഥരെ രക്ഷിക്കാനുള്ള ബോധപൂർവമായ തന്ത്രമാണ് കാലതാമസത്തിന്‍റെ കാരണം. എന്ന് സർവകലാശാലയിലെ ചില അധ്യാപകർ കരുതുന്നു.
അതിനിടെ, സർവ്വകലാശാലാ ക്രമക്കേടുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രശ്നങ്ങൾ ഏറ്റെടുക്കാൻ കേരളത്തിൽ രൂപീകരിച്ച സേവ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി ക്യാമ്പയിൻ കമ്മിറ്റി ഇടക്കാല വൈസ് ചാൻസലർ ഡോ. പി.ജി ശങ്കരനെ (പ്രോ-വൈസ് ചാൻസലർ കൂടിയായ) ഉടൻ മാറ്റണമെന്ന് കേരള ഗവർണറോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു. സർവകലാശാലാ കാമ്പസുകളിൽ വിദ്യാർഥികളുടെ പരിപാടികൾ സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള മാർഗനിർദേശങ്ങളടങ്ങിയ കേരള ഹൈക്കോടതി ഉത്തരവ് നടപ്പാക്കുന്നത് അവഗണിച്ചതായും ആരോപണം ഉണ്ട്. 2015 ഒക്ടോബറിൽ പുറപ്പെടുവിച്ച ജസ്റ്റിസ് വി ചിദംബരേഷ് ഹൈക്കോടതിയുടെ ഉത്തരവിൽ, പുറത്തുനിന്നുള്ള ഏജൻസികൾ നടത്തുന്ന ഡിജെ പ്രകടനങ്ങളും സംഗീത പരിപാടികളും നിരോധിച്ച ഉത്തരവ് കേരളത്തിലെ എല്ലാ കാമ്പസുകളിലും കർശനമായി നടപ്പാക്കണം എന്ന് ഊന്നിപ്പറയുന്നു. തിരുവനന്തപുരം എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളേജിൽ ഓണാഘോഷത്തിനിടെ ജീപ്പ് ഇടിച്ച് വിദ്യാർത്ഥിനി മരിച്ച സംഭവത്തെ തുടർന്നാണ് കോടതിയുടെ നടപടി. കാമ്പസ് ആഘോഷങ്ങൾക്കുള്ള മാർഗനിർദേശങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന പത്തൊൻപത് നിർദേശങ്ങൾ അടങ്ങിയ സർക്കുലറും സർക്കാർ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസ വകുപ്പ് മുഖേന പുറത്തിറക്കി. “ധിഷ്ണ” ടെക് ഫെസ്റ്റിന്‍റെ ചുമതലയുള്ള യൂണിവേഴ്സിറ്റി അധികൃതർ സർക്കുലറിലെ നിർദ്ദേശങ്ങൾ ഫലപ്രദമായി നടപ്പിലാക്കിയിരുന്നെങ്കിൽ കുസാറ്റ് കാമ്പസിൽ സംഭവിച്ച ദുരന്തം ഒഴിവാക്കാനാകുമായിരുന്നുവെന്ന് ദുരന്തസ്ഥലത്തുണ്ടായിരുന്നവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു.
അധ്യാപകരുടെ മേൽനോട്ടം
മുൻകാലങ്ങളിലെ പോലെ വൈസ് ചാൻസലറും രജിസ്ട്രാറും പരിപാടിയുടെ നടത്തിപ്പിന്‍റെ പൂർണ ഉത്തരവാദിത്തം വിദ്യാർത്ഥി സംഘടനാ നേതാക്കളെ ഏൽപ്പിക്കുകയും പരിപാടി ഏകോപിപ്പിക്കാൻ യൂത്ത് വെൽഫെയർ ഡയറക്ടറെ ഏല്പിച്ചു. വാസ്തവത്തിൽ, അപകടകാരണങ്ങൾ അന്വേഷിക്കാനുള്ള ചുമതല വൈസ് ചാൻസലർ ആദ്യം ഈ ജീവനക്കാരനെ ഏൽപ്പിക്കുകയും പിന്നീട് ഉത്തരവിൽ മാറ്റം വരുത്തുകയും ചെയ്തു. സ്കൂൾ ഓഫ് എൻജിനീയറിംഗ് പ്രിൻസിപ്പൽ ഒഴികെ, മുൻകാലങ്ങളിലെപ്പോലെ മറ്റൊരു ഉന്നത സർവകലാശാലാ ഉദ്യോഗസ്ഥരും ടെക് ഫെസ്റ്റ് സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ചുമതലയിൽ ഉൾപ്പെട്ടിട്ടില്ല. ടെക് ഫെസ്റ്റ് ദിനത്തിൽ, വൈസ് ചാൻസലറും രജിസ്ട്രാറും സ്ഥലത്തുണ്ടായിരുന്നു, ദുരന്തം നടന്നതിന് ശേഷമാണ് അവർ വേദിയിലെത്തിയത്. ഇത്തരമൊരു വലിയ പരിപാടി നടത്തുമ്പോൾ അവരുടെ സാന്നിധ്യം അനിവാര്യവും ആവശ്യവുമാണ്. അത്തരം പ്രോഗ്രാമുകൾക്കായി സ്റ്റാൻഡേർഡ് ഓപ്പറേറ്റിംഗ് നടപടിക്രമങ്ങൾ (എസ്ഒപി) പിന്തുടരുന്നതിൽ സർവകലാശാല പരാജയപ്പെട്ടു. നേരത്തെ തന്നെ ഇത്തരം ടെക്‌ഫെസ്റ്റുകൾ നടത്തിയിരുന്നെങ്കിലും, കുസാറ്റ് വേദിയിലെ പോലെ ഒരു പൊതുസ്ഥലത്ത് അടിസ്ഥാന ക്രൗഡ് മാനേജ്‌മെന്‍റ് സൗകര്യങ്ങൾ ഒരുക്കാൻ സംഘാടകർ ശ്രദ്ധിച്ചില്ല.
ടെക്ഫെസ്റ്റ് പരിപാടികൾക്ക് മേൽനോട്ടം വഹിക്കാനും പോലീസ് സേനയെ ഉപയോഗിക്കാനും അധ്യാപകരുടെ സാന്നിധ്യം വേണമെന്ന നിബന്ധനകൾ പാലിക്കാനും തയ്യാറായില്ല, പകരം മാസ് മ്യൂസിക് കച്ചേരി പരിപാടികൾ നടത്താൻ വേണ്ടത്ര വൈദഗ്ധ്യമില്ലാത്ത വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് തന്നെ വിട്ടുകൊടുത്തു.
ചാറ്റൽ മഴയെ തുടർന്നാണ് തിക്കും തിരക്കും ദുരന്തവും ഉണ്ടായത്. ഓഡിറ്റോറിയത്തിന്‍റെ ഏക ഗേറ്റ് പെട്ടെന്ന് തുറന്നപ്പോൾ ആളുകൾ ഇടിച്ചു കയറി, ആംഫി തിയേറ്ററിലേക്കുള്ള പടികൾ കുത്തനെ ഉള്ളതാണ്. വാസ്തവത്തിൽ, ആംഫി തിയേറ്ററിന്‍റെ രൂപകൽപ്പനയിലും വാസ്തുവിദ്യയിലും ഉള്ള പിഴവുകൾ ശരിയാക്കാൻ സർവകലാശാലയിലെ എഞ്ചിനീയറിംഗ് വിഭാഗം നടപടി സ്വീകരിക്കേണ്ട സമയം അതിക്രമിച്ചിരിക്കുന്നു.
സുരക്ഷാ ലംഘനം
പൊതുജനങ്ങൾക്ക് കൂടി പങ്കെടുക്കാൻ കഴിയുന്ന ഇത്രയും വലിയൊരു സംഗീത കച്ചേരി സംഘടിപ്പിക്കുമ്പോൾ മുൻകൂട്ടി ചെയേണ്ട വേദിയുടെ സുരക്ഷ വേണ്ടവിധം വിലയിരുത്തിയില്ല. അതും ഒരു സെലിബ്രിറ്റി പ്രോഗ്രാം നടത്തുമ്പോൾ. വ്യക്തമായ എൻട്രി-എക്സിറ്റ് ഓപ്ഷനുകളുടെ അഭാവം, വേണ്ടത്ര സന്നദ്ധ സേനയുടെ അഭാവം, ജനക്കൂട്ടത്തെ നിയന്ത്രിക്കാൻ സ്വകാര്യ സുരക്ഷാ ഗാർഡുകൾ ഇല്ലായിരുന്നു എന്നതൊക്കെ അപകടത്തിന് കാരണമായ പ്രധാന കാരണങ്ങളിൽ ചിലതാണ്. ഇത്രയും വലിയൊരു പരിപാടി ആണെന്ന വിവരം പോലീസിനും നൽകിയില്ല.
കച്ചേരിക്ക് യോജിക്കാത്ത സ്ഥലം
യുവാക്കളുടെ ഇടയിൽ സെൻസേഷനായി മാറിയ പിന്നണി ഗായിക നികിത ഗാന്ധി ഷെഡ്യൂൾ ചെയ്ത തരത്തിലുള്ള ഒരു മെഗാ ഇവന്‍റ് നടത്താൻ ആംഫി തിയേറ്റർ അനുയോജ്യമായ സ്ഥലമായിരുന്നില്ല. ഈ, ദുരന്തം ആംഫി തിയേറ്ററിന്‍റെ രൂപകൽപ്പനയിലും വാസ്തുവിദ്യയിലും ഉള്ള പിഴവുകൾ വെളിപ്പെടുത്തി. കുത്തനെയുള്ള പടികൾ ആംഫി തിയേറ്ററിന്‍റെ ഗേറ്റിന് നേരെയുള്ളത് വിദഗ്ധരുടെ ഉപദേശത്തിന് വിരുദ്ധമായിരുന്നു, കൂടാതെ മേൽക്കൂരയോ വേലിയോ ഉപയോഗിച്ച് ആംഫിതിയേറ്റർ അടയ്ക്കരുതെന്ന് ആർക്കിടെക്റ്റ് പ്രത്യേകം മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയിരുന്നു. കൂടാതെ ചുറ്റും കുത്തനെയുള്ള ഗേറ്റും വേലിയും സ്ഥാപിക്കുന്നത് വിലക്കിയിരുന്നു.
ആംഫി തിയറ്ററുകൾ തുറന്നിരിക്കാൻ ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതാണ്, അതിന് മേൽക്കൂരയും പ്രവേശന കവാടവും കേട്ടുകേൾവിയില്ലാത്തതാണ്. തിയേറ്ററിന് ചുറ്റും കെട്ടിയ വേലി ഇരിപ്പിടത്തിൽ നിന്ന് ഇരുപത് മീറ്ററെങ്കിലും അകലെയായിരിക്കണം എന്ന ഉപദേശവും അവഗണിക്കപ്പെട്ടു. പടികൾക്ക് താഴെ മതിയായ ലാൻഡിംഗ് സ്ഥലമില്ല, ഇത് ഒരു വികലമായ രൂപകൽപ്പന കൂടിയാണ്. അടച്ചിട്ടിരിക്കുന്ന ആംഫി തിയേറ്ററിൽ അഗ്നിസുരക്ഷാ സംവിധാനങ്ങളോ മതിയായ എക്സിറ്റ് റൂട്ടുകളോ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.
ഒരു കിണർ പോലെ തറനിരപ്പിൽ നിന്ന് താഴ്ന്ന ആംഫി തിയേറ്ററിന്‍റെ പ്ലാനും രൂപകല്പനയും വലിയ പരിപാടിക്ക് ഇണങ്ങുന്നതല്ല. ഇനിയും ഇത്തരം വലിയ പരിപാടികൾ സംഘടിപ്പിക്കുമ്പോൾ ചെയേണ്ട മുൻകരുതലുകളെ ലാഘവത്തോടെ കാണാതെ ഇരുന്നാൽ നല്ലത് എന്നേ പറയാൻ കഴിയു.
സംഭവത്തെ കുറിച്ച് തൃക്കാക്കര അസിസ്റ്റന്‍റ് പോലീസ് കമ്മീഷണർ പി വി ബേബി
ചോദ്യം: ഒരു സെലിബ്രിറ്റിയുടെ പരിപാടി കുസാറ്റ് അധികൃതരോ സംഘാടകരോ പോലീസിനെ മുൻകൂട്ടി അറിയിച്ചില്ല എന്നത് വസ്തുതയാണോ?
ഉത്തരം: ഓപ്പൺ എയർ ഓഡിറ്റോറിയത്തിൽ നടത്താനിരുന്ന സെലിബ്രിറ്റിയുടെ പരിപാടിയുടെ മുൻകൂർ അറിയിപ്പ് പോലീസിന് ലഭിച്ചില്ല. സ്കൂൾ ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് പ്രിൻസിപ്പൽ പോലീസിന്‍റെ സഹായത്തിനായി രജിസ്ട്രാർക്ക് കത്ത് അയച്ചതായി പറയുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ അത് ഔദ്യോഗികമായി പോലീസിന് എത്തിയില്ല. ടെക്ഫെസ്റ്റിന്‍റെ സംഘാടകർ യൂണിവേഴ്സിറ്റി സെക്യൂരിറ്റി ജീവനക്കാരെ വിവരം അറിയിച്ചിരുന്നു.
ചോദ്യം: പോലീസിന്‍റെ സാന്നിധ്യം ഉണ്ടായിരുന്നു എങ്കിൽ അപകടം ഒഴിവാക്കുമായിരുന്നോ?
ഉത്തരം: പോലീസിന്‍റെ സാന്നിധ്യം സുരക്ഷയ്ക്കും മാനേജ്മെന്‍റിനും കൂടുതൽ ഊന്നൽ നൽകും, കൂടാതെ പോലീസിന്‍റെ സാന്നിധ്യം കാണുമ്പോൾ ജനക്കൂട്ടം ആത്മനിയന്ത്രണം കാണിക്കും. പക്ഷേ, ഇത്രയും വലിയൊരു ജനക്കൂട്ടം ഒരു ചെറിയ ഗേറ്റിലൂടെ കടന്നുവരുമ്പോൾ അപ്രതീക്ഷിതമായ ആഘാതങ്ങൾ ഉണ്ടാകും. ഇടുങ്ങിയ സിംഗിൾ എൻട്രി ഗേറ്റുകൾ സംഘാടകർ തന്നെ കൈകാര്യം ചെയ്തുത് പ്രശ്നം സങ്കീർണ്ണമാക്കി.
ചോദ്യം: ആംഫി തിയറ്ററിലേക്കുള്ള ഏക ഗേറ്റ് തുറക്കാൻ വൈകിയതാണോ ദുരന്തം ക്ഷണിച്ചു വരുത്തിയത്?
ഉത്തരം: സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് അന്വേഷിക്കുന്ന കമ്മിറ്റികൾ പരിശോധിക്കുന്ന നിരവധി കാരണങ്ങളിൽ ഒന്നായിരിക്കാം. സംഘത്തിന് സ്റ്റേജിൽ ക്രമീകരണങ്ങൾ ചെയ്യാൻ സമയം നൽകിയത് മനസ്സിലാക്കാവുന്നതേയുള്ളൂ. അതേസമയം ഗേറ്റ് തുറക്കുന്നതിലെ കാലതാമസം നിമിത്തം എൻട്രൻസിൽ വിദ്യാർത്ഥികളും പൊതുജനങ്ങളും തിങ്ങിനിറഞ്ഞു, അത് പെട്ടെന്ന് തുറന്നപ്പോൾ കുത്തനെയുള്ള പടികൾ ചവിട്ടി ഇറങ്ങുമ്പോൾ, ചില വിദ്യാർത്ഥികൾ ഒന്നിനുപുറകെ ഒന്നായി വീഴുകയും ചെയ്തത് സ്ഥിതി കൂടുതൽ വഷളാക്കുകയായിരുന്നു. മഴ പെയ്തത് ഓഡിറ്റോറിയത്തിലേക്കുള്ള തിരക്കും കൂട്ടി.
ചോദ്യം: സംഭവം നടക്കുമ്പോൾ കാമ്പസിൽ പോലീസ് ഉണ്ടായിരുന്നോ?
ഉത്തരം: വിശാലമായ കാമ്പസിൽ ഗ്രൂപ്പ് സംഘർഷങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കാൻ മാത്രമാണ് പോലീസിനെ നിയോഗിച്ചിരുന്നത്. സംഗീത കച്ചേരിക്ക് പോലീസ് സുരക്ഷ ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ടില്ല. മുഴുവൻ പ്രവർത്തനങ്ങളും പ്രോഗ്രാം സംഘടിപ്പിക്കുന്ന മാനേജ്മെന്‍റിന് കീഴിലായിരുന്നു. സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് അറിഞ്ഞപ്പോൾ പോലീസ് ഓടിയെത്തി നടപടികളിലേക്ക് നീങ്ങി, പരിക്കേറ്റവരെ ആശുപത്രികളിലേക്ക് മാറ്റി. സാധാരണ കാമ്പസിനുള്ളിൽ ഒരു പരിപാടി നടത്തുമ്പോൾ, പോലീസിന്‍റെ അനുമതി തേടാറില്ല, എന്നാൽ ഒരു അപേക്ഷ രേഖാമൂലം അയച്ചിരുന്നെങ്കിൽ, ഞങ്ങൾ തീർച്ചയായും വിപുലമായ സാന്നിധ്യത്തിൽ ക്രമീകരണങ്ങൾ ചെയ്യുമായിരുന്നു.
ചോദ്യം: ഇത്തരം സംഭവങ്ങൾ ഭാവിയിൽ ആവർത്തിക്കാതിരിക്കാൻ എന്താണ് നിർദ്ദേശിക്കുക?
ഉത്തരം: ഭാവിയിൽ, കോളേജ് കാമ്പസുകളിൽ മാത്രമല്ല, ഇത്തരം അപകടങ്ങൾ ആവർത്തിക്കാതിരിക്കാൻ, സമാന പരിപാടികൾ സംഘടിപ്പിക്കുമ്പോൾ ക്രിയാത്മകമായ സുരക്ഷ നടപടികൾ മുൻകൂറായി പ്ലാൻ ചെയ്ത് സ്വീകരിക്കണം. സിംഗിൾ എൻട്രി ഗേറ്റ് പോലെയുള്ള രീതി ഒഴിവാക്കണം. കാമ്പസിൽ ഒരു സംഗീത കച്ചേരി നടത്തുന്നത് നല്ല ക്യാമ്പസ് ഓർമ്മകളാകുന്നതിനുപകരം പേടിസ്വപ്നമായി മാറുന്നത് ദൗർഭാഗ്യകരമാണ്.
