വന്ദനയുടെ മരണം ഒരു ഫ്ളാഷ് ബാക്ക്

കേരളത്തിന്‍റെ നോവുന്ന ഓർമ്മയാണ് ഡോ. വന്ദനദാസ്. മെഡിക്കൽ പ്രൊഫഷനിൽ ജോലി ചെയ്യുന്നവർ ഒരുപാട് അതിക്രമങ്ങൾ നേരിടേണ്ടി വന്നിട്ടുണ്ടെങ്കിലും കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ ഹെൽത്ത് പ്രൊഫഷണൽ രക്‌തസാക്ഷിയായത് വന്ദനയെന്ന യുവ ഡോക്ടറാണ്. യഥാർത്ഥത്തിൽ ഒരുപാട് ചോദ്യങ്ങളും ഉത്തരങ്ങളും ആവശ്യമായ ഒരു നിർണായക സംഭവമായി ഈ കൊലപാതകത്തെ കാണേണ്ടി വരുന്നു. എഫ്ഐആറിൽ ഉൾപ്പെടെ ഗുരുതരമായ വിഴ്ചകൾ ഉണ്ട് എന്ന് ചൂണ്ടിക്കാട്ടി വന്ദനയുടെ കുടുംബം സിബിഐ അന്വേഷണവും ആവശ്യപ്പെട്ടിരുന്നു.

കൊട്ടാരക്കര സർക്കാർ താലൂക്ക് ആശുപത്രിയിൽ ഹൗസ് സർജൻ വന്ദന ദാസ് എന്ന 25 കാരിയുടെ ദാരുണമായ കൊലപാതകം കേരളത്തിലെ ആരോഗ്യപ്രവർത്തകർക്ക് അഭിമുഖീകരിക്കേണ്ടി വരുന്ന അരക്ഷിത അന്തരീക്ഷമാണ് തുറന്നു കാട്ടുന്നത്. യുവമനസ്സുകളെ വാർത്തെടുക്കേണ്ട സന്ദീപ് എന്ന 42കാരനായ അധ്യാപകൻ ആണ് ഈ ക്രൂരത ചെയ്‌തത് എന്നതും ദുരന്തത്തിന്‍റെ ഭയാനകത വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു.

2023 മെയ് 10 ന് പുലർച്ചെ 4.30 ന് മദ്യപിച്ച് ലക്കുകെട്ട അവസ്ഥയിൽ പോലീസ് വൈദ്യ പരിശോധനയ്ക്കായി ആശുപത്രിയിൽ കൊണ്ടുവന്നപ്പോൾ ആണ് പ്രതി അക്രമാസക്തനായതും, മിനിറ്റുകൾക്കുള്ളിൽ ദുരന്തം സംഭവിച്ചതും. മേശപ്പുറത്ത് സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന ശസ്ത്രക്രിയാ കത്രിക ഉപയോഗിച്ച് ചുറ്റുമുള്ളവരെ ആക്രമിക്കുകയായിരുന്നു. എന്നാൽ ആ സമയത്ത് നിർഭാഗ്യവശാൽ ഡോക്ടർ വന്ദന ആ മുറിയിൽ കുടുങ്ങിപ്പോയി. അവർക്ക് രക്ഷപ്പെടാൻ ഉള്ള അവസരം ലഭിക്കും മുന്നേ ശ്വാസകോശം, തല, വയറ്, കഴുത്ത്, നട്ടെല്ല് എന്നിവ തുളച്ചു കയറുന്ന വിധത്തിൽ നിരവധി തവണ നിഷ്കരുണം അക്രമി കുത്തി പരിക്കേല്പിച്ചു. ഉടൻ തന്നെ അടുത്തുള്ള വിജയാ ഹോസ്പിറ്റലിൽ എത്തിച്ചു. നില വഷളായതിനെ തുടർന്ന് തിരുവനന്തപുരത്തെ കേരള ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ് ഹോസ്പിറ്റലിലേക്ക് റഫർ ചെയ്തെങ്കിലും വെന്‍റിലേറ്ററിൽ മരണം സ്‌ഥിരീകരിച്ചു. നാല് മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ എല്ലാം അവസാനിച്ചു.

കൊല്ലം പോലെയുള്ള ജില്ലകളിൽ അത്യാധുനിക സൗകര്യങ്ങളുള്ള മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോ സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളോ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിൽ തിരുവനന്തപുരത്തേക്ക് കൊണ്ടുപോകേണ്ട ആവശ്യം വരില്ലായിരുന്നു. വന്ദനയുടെ കാര്യത്തിൽ, ആ ജീവൻ രക്ഷിക്കാൻ ആവശ്യമായ വിലയേറിയ മണിക്കൂർ തിരുവനന്തപുരത്തേക്ക് ഉള്ള യാത്രയിൽ നഷ്ടപ്പെട്ടു എന്ന് പറയുന്നതാവും ശരി.

ഡോ വന്ദന ദാസിനെക്കുറിച്ച്

“ഡോ വന്ദന ദാസ് എംബിബിഎസ്” അതായിരുന്നു ആ വീട്ടിലെ നെയിം ബോർഡ്. കോട്ടയം ജില്ലയിലെ കുറുപ്പന്തറ സ്വദേശിയായ വന്ദനയ്ക്ക് കുട്ടിക്കാലം തന്നെ ഡോക്ടറാകണമെന്ന ആഗ്രഹമായിരുന്നു. തന്‍റെ ഏക മകൾക്കു ആ രംഗത്ത് ശോഭനമായ ഭാവിയുണ്ടെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ച പിതാവ് മോഹൻദാസിന്‍റെ സ്നേഹവും വാത്സല്യവും അവളെ മെഡിക്കൽ രംഗം തെരഞ്ഞെടുക്കാൻ വീണ്ടും പ്രേരിപ്പിച്ചു. അബ്കാരി കോൺട്രാക്ടറായ മോഹൻ ദാസും ഗൃഹനാഥയായ വസന്തകുമാരിയും തങ്ങളുടെ ജീവിതം മകൾക്ക് വേണ്ടിയാണ് ജീവിച്ചത്.

പ്രവേശന പരീക്ഷയിൽ ഉയർന്ന മാർക്ക് നേടിയ ശേഷം കൊല്ലത്തെ അസീസിയ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് ആൻഡ് റിസർച്ചിൽ മെഡിസിന് പ്രവേശനം നേടി. ബിരുദം ഔ ദ്യോഗികമായി നേടുന്നതിനുമുമ്പ് അവളുടെ ജീവിതം ദാരുണമായി അവസാനിക്കുകയായിരുന്നു.

ഹൗസ് സർജൻസി പൂർത്തിയാക്കിയ ഉടൻ തന്നെ അവളുടെ വിവാഹത്തെക്കുറിച്ച് മാതാപിതാക്കൾ ആലോചനയിലായിരുന്നു. സുഹൃത്തുക്കൾ അവളെ അർപ്പണബോധമുള്ള ഒരു കഠിനാധ്വാനിയായി ഓർക്കുന്നു, കൂടാതെ കോവിഡ് 19 പാൻഡെമിക്കിന്‍റെ കൊടുമുടിയിൽ രോഗത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അവബോധം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിലും രോഗികളുമായി അടുത്ത ബന്ധം സ്‌ഥാപിക്കുന്നതിലും വന്ദന സജീവ പങ്ക് വഹിച്ചു. രോഗികളെ സഹായിക്കാൻ പോക്കറ്റിൽ നിന്ന് പണം ഉപയോഗിച്ച സന്ദർഭങ്ങളും ഉണ്ടായിരുന്നു. വന്ദനയ്ക്ക് കമ്മ്യൂണിറ്റി മെഡിസിൻ ഇഷ്ടമായിരുന്നു. അധ്യാപകനായ ഡോ. രൂപേഷ് പറഞ്ഞു.

സന്ദീപിന്‍റെ പശ്ചാത്തലം

42 വയസ്സുള്ള സന്ദീപിന്‍റെ ജീവിതത്തിലേക്കുള്ള എത്തിനോട്ടം ഭയപ്പെടുത്തുന്നതാണ്. കൊല്ലം ജില്ലയിൽ കുണ്ടറയ്ക്കടുത്തുള്ള നെടുമ്പാറയിലെ അപ്പർ പ്രൈമറി സ്കൂളിൽ അധ്യാപകനായി ജോലി ചെയ്തു വരികയായിരുന്നു. നേരത്തെ ഇതേ ജില്ലയിലെ വിലങ്ങരയിലെ അപ്പർ പ്രൈമറി സ്കൂളിൽ ജോലി ചെയ്‌തിരുന്നു. ഡോ.വന്ദനയെയും ആശുപത്രിയിലെ ഒപ്പമുണ്ടായിരുന്ന പോലീസുകാരെയും ആക്രമിക്കുമ്പോൾ സന്ദീപ് സസ്പെൻഷനിലായിരുന്നു. എന്നാൽ സംഭവത്തിന് ശേഷം മാത്രമാണ് സസ്പെൻഷനിലായതെന്ന് അധികൃതർ പറയുന്നു.

കൊട്ടാരക്കര താലൂക്കിലെ കുടവത്തൂർ സ്വദേശിയാണ്. അയാൾ മദ്യപാനിയാണെന്നും ഒരിക്കൽ ഡീ- അഡിക്ഷൻ തെറാപ്പിക്ക് വിധേയനായിട്ടുണ്ടെന്നും പറയപ്പെടുന്നുവെങ്കിലും, അക്രമാസക്തമായ ലക്ഷണങ്ങൾ അപൂർവമായി മാത്രമേ കാണിക്കാറുള്ളൂവെന്ന് നാട്ടുകാർ പറയുന്നു. എന്നാൽ സ്കൂൾ ഡ്യൂട്ടി ദിവസങ്ങളിൽ പോലും മദ്യപിച്ച നിലയിൽ പലപ്പോഴും വീട്ടിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകേണ്ടി വന്നിട്ടുണ്ട്. അദ്ധ്യാപകരായ മാതാപിതാക്കളുടെ ഇളയ മകനാണ് ഇയാൾ. ഭാര്യയിൽ നിന്ന് വേർപിരിഞ്ഞ് കഴിഞ്ഞ നാല് വർഷമായി അമ്മയോടൊപ്പമാണ് താമസിക്കുന്നതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. അച്ചടക്ക നടപടികളുമില്ലാതെ ഈ വർഷങ്ങളിലെല്ലാം ഇയാൾ സർവീസിൽ അതിജീവിച്ചു എന്നത് നിരാശാജനകമായ വസ്തുതയാണ്.

പോലീസ് പരാജയപ്പെട്ടോ?

കേരള ഹൈക്കോടതിയുടെ ഡിവിഷൻ ബെഞ്ച് സംഭവ സ്‌ഥലത്തെ പോലീസിന്‍റെ വീഴ്ചയെക്കുറിച്ച് ശക്തമായി വിമർശിക്കുകയുണ്ടായി. തങ്ങളുടെ കസ്റ്റഡിയിലുള്ളയാൾ അസ്വാഭാവികമായാണ് പെരുമാറുന്നതെന്ന് പോലീസ് അറിഞ്ഞപ്പോൾ, നിസ്സാരമായി കാണാതെ തടയണമായിരുന്നുവെന്നും അവർ വാദിച്ചു. അവിടെ സുരക്ഷ ഉറപ്പുവരുത്തേണ്ടത് പോലീസിന്‍റെ ബാധ്യതയാണെന്നും ബെഞ്ച് വിലയിരുത്തി. സന്ദീപ് കത്രികയുമായി അക്രമം നടത്തുമ്പോൾ സംഭവ സ്ഥലത്ത് പോലീസ് എന്ത് ചെയ്തു എന്നതായിരുന്നു പ്രധാന ചോദ്യം.

സാഹചര്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് പ്രതികരിക്കാതെ മൂന്നിലധികം ഉദ്യോഗസ്‌ഥർ ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും അവരും ഭയന്ന് പോയി. ക്രമസമാധാനത്തിന്‍റെ ഏത് സാഹചര്യവും നേരിടാൻ പരിശീലനം ലഭിച്ച പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്‌ഥർ, അക്രമാസക്തനായ ഒരു മനുഷ്യനെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള വൈദഗ്ധ്യവും നേടേണ്ടതാണ്. ഏതൊരു പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്ഥന്‍റെയും മൗലിക കർത്തവ്യം സ്വന്തം ജീവൻ പോലും പണയം വച്ച് പൗരനെ സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ്. ഈ പ്രത്യേക സംഭവത്തിൽ യുവ ഡോക്ടർക്ക് സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുന്നതിൽ പോലീസ് പരാജയപ്പെടുകയും തൽഫലമായി വിലപ്പെട്ട ജീവൻ നഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്തു.

പ്രോട്ടോക്കോളുകളുടെ അഭാവം?

ഈ കേസിന്‍റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ കസ്റ്റഡിയിലുള്ളവരെ ആശുപത്രികളിലോ മെഡിക്കൽ പ്രൊഫഷണലുകളുടെ മുമ്പാകെയോ ഹാജരാക്കുന്ന രീതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രോട്ടോക്കോൾ പോരായ്മ ഹൈക്കോടതി ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.

കേരളത്തിലെ ആരോഗ്യസംരക്ഷണം

രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും മികച്ച ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാദാതാവായി സംസ്ഥാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും കേരളത്തിലെ പൊതുജനാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങളിലെ പ്രകടമായ വീഴ്ചയാണ് ഡോ. വന്ദന ദാസിന്‍റെ കൊലപാതകം തുറന്നു കാട്ടുന്നത്. കേരളത്തിന്‍റെ ആരോഗ്യമേഖലയ്ക്ക് നിരവധി പുരസ്കാരങ്ങൾ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് കോവിഡ് കാലത്ത്.

കൊട്ടാരക്കര താലൂക്ക് ആശുപത്രിയിൽ ലഭ്യമായ സൗകര്യം ഉപയോഗിച്ച് നെഞ്ചിലെ മുറിവുകൾക്ക് പ്രാഥമിക ചികിത്സ നൽകണമെന്ന പ്രാഥമികതത്വം പാലിക്കാതെ ആംബുലൻസിൽ കയറ്റി അടുത്തുള്ള സ്വകാര്യ ആശുപത്രിയിലേക്ക് മാറ്റി. കൊട്ടാരക്കരയിൽ നിന്ന് രണ്ട് മണിക്കൂർ യാത്ര ചെയ്‌ത് വീണ്ടും തിരുവനന്തപുരത്തെ മൾട്ടി സ്പെഷ്യാലിറ്റി സ്വകാര്യ ആശുപത്രിയായ കേരള ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസിലേക്ക് മാറ്റി. അവിടെ എത്തുന്നതു വരെ അതിജീവിക്കാനുള്ള സാധ്യത വളരെ കുറവായിരുന്നു. കാരണം നെഞ്ചിലെ രക്തസ്രാവം മാരകമായിരുന്നു. ന്യൂമോത്തോറാക്സ് മൂലമാണ് മരിച്ചതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.

താലൂക്ക് ആശുപത്രിയിൽ കൃത്യമായ അടിയന്തര പരിചരണം നൽകിയിരുന്നെങ്കിൽ രക്ഷിക്കാമായിരുന്നുവെന്ന് ഡോക്ടർമാർ കരുതുന്നു. പൊതുജനാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങളിലെ എമർജൻസി മെഡിക്കൽ കെയർ ഇൻഫ്രാസ്ട്രക്ചറിലെ പിഴവുകൾ ഈ പ്രക്രിയയിൽ തുറന്നു കാട്ടപ്പെട്ടു.

ആക്രമണങ്ങൾ തുടരുന്നു

സ്വകാര്യമേഖലയിലായാലും പൊതുമേഖലയിലായാലും രോഗികളുടെ ബന്ധുക്കളും സന്ദർശകരും മുഖേന ആരോഗ്യപ്രവർത്തകർക്ക് നേരെയുള്ള അതിക്രമങ്ങൾ വർദ്ധിച്ചു വരികയാണ്.. ഓരോ മാസവും ശരാശരി 10 മുതൽ 12 വരെ ആക്രമണങ്ങൾ നടക്കുന്നു. കേരള പ്രൈവറ്റ് ഹോസ്പിറ്റൽസ് അസോസിയേഷനും ആശങ്ക പ്രകടിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്.

മിക്ക ആക്രമണ കേസുകളിലും, ബന്ധപ്പെട്ട പോലീസ് സ്റ്റേഷനിലെ സ്റ്റേഷൻ ഹൗസ് ഓഫീസർ, ആക്രമണ കേസ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്ത നിശ്ചിത സമയത്തിനുള്ളിൽ പ്രശ്നം മനസ്സിലാക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെടുന്നു. അക്രമികളുടെ മനസ്സിൽ നിന്ന് നിയമത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഭയം ഇല്ലാതാകുന്നതോടെ കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ വർദ്ധിക്കുകയും അതും അത്തരം കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഗൗരവം വർദ്ധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്ന് കേരള ഹൈക്കോടതിയുടെ പ്രത്യേക സിറ്റിംഗിൽ ഡിവിഷൻ ബെഞ്ച് നിരീക്ഷിച്ചു.

2020 ജൂണിനും 2021 ജൂണിനുമിടയിൽ 140 ആക്രമണങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടെന്ന് ആരോഗ്യമന്ത്രി വീണാ ജോർജ് കേരള നിയമസഭയിലെ ചോദ്യോത്തര വേളയിൽ പറയുകയുണ്ടായി. 2022 ൽ 137 ഡോക്ടർമാർക്കെതിരെ ആക്രമണങ്ങൾ ഉണ്ടായതായി കേസ് രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഡോക്ടർമാർക്കും മറ്റ് ആരോഗ്യപ്രവർത്തകർക്കും നേരെയുള്ള ആക്രമണത്തെക്കുറിച്ച് വിവരം ലഭിച്ചാൽ ഒരു മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ കേസെടുക്കണമെന്ന് കോടതി നിലവിൽ പോലീസിനോട് നിർദ്ദേശിച്ചിട്ടുണ്ട്.

2016 മെയ് മുതൽ 2021 മെയ് 19 വരെയുള്ള വർഷങ്ങളിൽ  ആരോഗ്യ വിദഗ്ധർക്കെതിരെ 220 ആക്രമണ കേസുകൾ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. 2021 മുതൽ 2023 മാർച്ച് 15 വരെ 199 കേസുകൾ രജിസ്റ്റർ ചെയ്‌തു. എല്ലാ കേസുകളും കേരള ഹെൽത്ത് കെയർ സർവീസസ് പേഴ്സൺസ് ആൻഡ് ഹെൽത്ത് കെയർ സർവീസ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂഷൻസ് ആക്ട് 2012 പ്രകാരമാണ് രജിസ്റ്റർ ചെയ്‌തിരിക്കുന്നത്.

പ്രിയപ്പെട്ട ഒരാളുടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടതിന്‍റെ പേരിൽ ഡോക്ടർമാർക്കെതിരായ വൈകാരിക പൊട്ടിത്തെറിയാണ് ബന്ധുക്കളുടെ ആക്രമണങ്ങളിൽ ഭൂരിഭാഗവും. മിക്ക ബന്ധുക്കളും അത്തരം സാഹചര്യങ്ങളെ അഭിമുഖീകരിക്കുമ്പോൾ സഹിഷ്ണുത കാണിക്കുമ്പോൾ, കുറച്ചുപേർ അക്രമാസക്തമായി പ്രതികരിക്കുന്നു. കേരളത്തിൽ നിയമ നിർമ്മാണം നിലവിലുണ്ടെങ്കിലും കോടതി ഉത്തരവുകൾ അവഗണിച്ചാണിത്.

ഹോസ്പിറ്റൽ പരിസരത്ത് മദ്യം

മദ്യത്തിന്‍റെയും മയക്കുമരുന്നിന്‍റെയും ലഹരിയിൽ കുറ്റവാളികളെ കൈവിലങ്ങ് വയ്ക്കാതെ ആശുപത്രിയിൽ എത്തിക്കുന്നതും ഡോക്ടറെ ആക്രമിച്ചപ്പോൾ ജനങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കേണ്ട പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്ഥർ ഡോക്ടർമാരെ രക്ഷിക്കാതെ സ്വയം സംരക്ഷിച്ചതും വർദ്ധിച്ചു വരുന്ന പ്രവണതയാണ്. രാത്രികാലങ്ങളിൽ തെരുവ് തർക്കങ്ങളിലും ബഹളങ്ങളിലും ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവർ മദ്യപിച്ച് ആശുപത്രികളിൽ എത്തുമ്പോൾ ഡോക്ടർമാരുടെയും മറ്റ് രോഗികളുടെയും ചികിത്സ മോശമാക്കുന്നു. ആശുപത്രികളിൽ രാത്രിയിൽ രോഗികളുടെ കൂടെ നിൽക്കുന്നവരും അകമ്പടി സേവിക്കുന്നവരും പോലും മദ്യപിച്ചും ലഹരിയിലുമാണ് വരുന്നത്.

മിക്ക കേസുകളിലും അക്രമികൾ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളോട് കൂറ് പുലർത്തുന്ന വരാണ്.

ഏതാനും മാസങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് കോഴിക്കോട് മെഡിക്കൽ കോളേജിൽ സുരക്ഷാ ഉദ്യോഗസ്ഥൻ സന്ദർശന സമയത്തെക്കുറിച്ച് ചോദിച്ചപ്പോൾ സംഭവിച്ചത് ഉദാഹരണം. മറ്റൊരു സംഭവത്തിൽ, കോഴിക്കോട്ടെ ഒരു സ്വകാര്യ ആശുപത്രിയിൽ ഹൃദ്രോഗ വിദഗ്ധനെ രോഗിയുടെ ബന്ധു ക്രൂരമായി ആക്രമിച്ചിരുന്നു. കുറച്ചുനാളുകൾക്ക് മുമ്പ് തിരുവനന്തപുരത്തെ സർക്കാർ ആശുപത്രിയിലെ വനിതാ ഡോക്ടറെ അർദ്ധരാത്രിയിൽ പോലീസ് കൊണ്ടു വന്ന രണ്ട് ക്രിമിനലുകൾ ആക്രമിച്ച മറ്റൊരു സംഭവമുണ്ട്. മാർച്ചിൽ കായംകുളം താലൂക്ക് ആശുപത്രിയിൽ രോഗി രണ്ട് ആശുപത്രി ജീവനക്കാരെ കുത്തിപ്പരിക്കേൽപ്പിച്ചു.

ഡോ. വന്ദനയെ മാരകമായി കുത്തിക്കൊലപ്പെടുത്തിയ സംഭവം നടന്ന് ഒരാഴ്ചയ്ക്കുള്ളിൽ, തന്നെ അപകടത്തിൽ പരിക്കേറ്റ് എറണാകുളം ജില്ല ആശുപത്രിയിൽ എത്തിയ രോഗി ആശുപത്രിയിലെ ഹൗസ് സർജനെ ആക്രമിക്കുകയും ചെയ്‌തു. ഇതിന് പിന്നാലെയാണ് തിരുവനന്തപുരം ജനറൽ ആശുപത്രിയിലെ കാഷ്വാലിറ്റി മെഡിക്കൽ ഓഫീസറെ യുവാവ് അധിക്ഷേപിച്ചത്.

ഒരു ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകനെ തന്‍റെ ചുമതല നിർവഹിക്കുന്നതിൽ ഉപദ്രവിക്കുകയോ ഭീഷണിപ്പെടുത്തുകയോ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയോ ചെയ്യുന്നത് അക്രമമായി കണക്കാക്കുകയും നിയമത്തിന്‍റെ സെക്ഷൻ 4(4) പ്രകാരം ജാമ്യമില്ലാ കുറ്റമാക്കുകയും ആരോഗ്യ സംരക്ഷണ നിയമത്തിലെ സെക്ഷൻ 3 പ്രകാരം ശിക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യാം.

ഓർഡിനൻസിന്‍റെ സാരം

കേരള സർക്കാർ മെഡിക്കൽ പ്രൊഫഷണലുകളെ ആക്രമിക്കുന്നവർക്ക് കടുത്ത ശിക്ഷ നൽകുന്നതിന് ഓർഡിനൻസ് കൊണ്ടു വന്നു. പ്രസ്തുത ഓർഡിനൻസ് കേരള ഹെൽത്ത് കെയർ സർവീസ് പേഴ്സൺസ് ആൻഡ് ഹെൽത്ത് കെയർ സർവീസ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂഷൻസ് (അക്രമം തടയൽ, വസ്തുവകകൾ നശിപ്പിക്കൽ) നിയമം 2012 ഭേദഗതി ചെയ്യുന്നു. ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകർക്ക് കൂടുതൽ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുന്നതിനാണ് ഭേദഗതി ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്. ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ ആക്രമിച്ചതിനും ഗുരുതരമായി ദേഹോപദ്രവം ഏൽപ്പിച്ചതിനും കുറ്റക്കാരനാണെന്ന് കണ്ടെത്തുന്നയാൾക്ക് ഏഴ് വർഷം വരെ തടവും അഞ്ച് ലക്ഷം രൂപ പിഴയും ലഭിക്കും. ഇത്തരക്കാർക്കുള്ള ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ ശിക്ഷ ഒരു വർഷം തടവും ഒരു ലക്ഷം രൂപ പിഴയുമാണ്.

ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ വാക്കാൽ ദുരുപയോഗം ചെയ്യുന്നതും ഭേദഗതി ചെയ്‌ത വ്യവസ്ഥ പ്രകാരം ശിക്ഷാർഹമാണ്. കൂടാതെ, ഇൻസ്പെക്ടർ റാങ്കിലുള്ള ഉദ്യോഗസ്‌ഥൻ അന്വേഷണം നടത്തുകയും എല്ലാ ജില്ലകളിലും വിചാരണയ്ക്കായി അതിവേഗ കോടതി സ്‌ഥാപിച്ച് 60 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ അന്വേഷണം പൂർത്തിയാക്കുകയും വേണം. രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിട്ടുള്ള (സ്ഥിരവും താത്ലികവുമായ) എല്ലാ മെഡിക്കൽ പ്രാക്ടീഷണർമാർക്കും രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത നഴ്സുമാർക്കും മെഡിക്കൽ വിദ്യാർത്ഥികൾക്കും സെക്യൂരിറ്റി ഗാർഡിനും മാനേജീരിയൽ ജീവനക്കാർക്കും ആംബുലൻസ് ഡ്രൈവർമാർക്കും ഹെൽത്ത് കെയർ സെൻററുകളിലെ സഹായികൾക്കും ഓർഡിനൻസ് പരിരക്ഷ ഉറപ്പാക്കുന്നു.

ആരോഗ്യ പരിപാലന സ്‌ഥാപനങ്ങളെ ആക്രമിക്കുന്നവർക്കും അത്തരം അക്രമങ്ങൾക്ക് പ്രേരിപ്പിക്കുന്നവർക്കും ആറുമാസം മുതൽ പരമാവധി അഞ്ച് വർഷം വരെ തടവും 50,000 രൂപ മുതൽ പരമാവധി 2 ലക്ഷം രൂപ വരെ പിഴയും നൽകാവുന്ന ശിക്ഷ ഭേദഗതിയുടെ പരിധിയിൽ കൊണ്ടുവരും. ഇന്ത്യൻ പീനൽ കോഡ്, ക്രിമിനൽ കോഡ് ഓഫ് പ്രൊസീജ്യർ, കൂടാതെ കേരള എപ്പിഡെമിക് ഡിസീസ് ആക്ട് 2021 ന്‍റെ വകുപ്പുകൾ പ്രകാരം ഇത്തരം സംഭവങ്ങൾ ശ്രദ്ധയിൽപ്പെട്ട് കേസുകൾ ഫയൽ ചെയ്യുന്നതിനായി ധാരാളം വ്യവസ്‌ഥകൾ ഉണ്ടെങ്കിലും, നിർവചിക്കപ്പെട്ട മെഡിക്കോ-ലീഗൽ പ്രോട്ടോക്കോളുകളുടെ അഭാവ ത്തിൽ വ്യക്തമായ ഫലങ്ങളൊന്നും ഇതുവരെ കണ്ടില്ല. യഥാസമയം എഫ്ഐആർ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യാനുള്ള പോലീസിന്‍റെ കാഷ്വൽ സമീപനം, ഏതെങ്കിലും ബാഹ്യ സ്വാധീനം കണക്കിലെടുക്കാതെ, പ്രസക്തമായ നിയമങ്ങളിലെ ഫലപ്രദമായ വ്യവസ്ഥകൾ കർശനമായി പ്രയോഗിക്കുന്നു. ഇത് സാധാരണയായി മിക്ക കേസുകളിലും സംഭവിക്കുന്നു. നിയമത്തിലെ പോരായ്മകൾ പരിഹരിച്ച് നടപ്പാക്കുന്നതിലാണ് ആരോഗ്യപ്രവർത്തകരുടെ സുരക്ഷ!

ആരോഗ്യസുരക്ഷാ സേന വേണം

ടി. അസാഫ് അലി ( മുൻ ഡയറക്ടർ ജനറൽ ഓഫ് പ്രോസിക്യൂഷൻ കേരള )

പോലീസിന്‍റെ സാന്നിധ്യത്തിലായിരുന്നു അവിടെ കൊലപാതകം നടന്നത് എന്ന് പറയേണ്ടിവരുന്നതിൽ ഖേദമുണ്ട്. കേരള പോലീസ് ആക്ടും അനുബന്ധ നിയമങ്ങളും (സെക്ഷൻ 49) പ്രകാരം പോലീസ് കസ്റ്റഡിയിലുള്ള പ്രതിയുടെ ചികിത്സ മതിയായ പോലീസ് നിരീക്ഷണത്തിലും ആയിരിക്കണം. കൂടാതെ, അത്തരം വ്യക്തിയുടെ ചികിത്സയും കസ്റ്റഡിയും കാലതാമസം കൂടാതെ മജിസ്ട്രേറ്റിനെ അറിയിക്കുകയും മജിസ്ട്രേറ്റിന്‍റെ ഉത്തരവിന് അനുസൃതമായി തുടർനടപടികൾ സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്യണം. ഈ കേസിൽ പോലീസ് കസ്റ്റഡിയിലുള്ള പ്രതിയെ മജിസ്ട്രേറ്റിന് മുന്നിൽ ഹാജരാക്കിയില്ല. അടിയന്തര സാഹചര്യത്തിൽ മജിസ്ട്രേറ്റ് വിവരം അറിയിച്ചാൽ സ്‌ഥലത്തെത്തുകയും മജിസ്ട്രേറ്റിന്‍റെ ഉത്തരവിന് അനുസൃതമായി തുടർനടപടി സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്ത സംഭവങ്ങളും ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. സംഭവത്തിന്‍റെയും സാഹചര്യത്തിന്‍റെയും വിശദാംശങ്ങളും സ്റ്റേഷൻ ഹൗസ് ഓഫീസർ മജിസ്ട്രേറ്റിന് ഉടൻ നൽകണമെന്നും പ്രസ്തുത റിപ്പോർട്ടിന്‍റെ ഒരു പകർപ്പ് മെഡിക്കൽ ഓഫീസർക്കും പരിക്കേറ്റവർക്കും നൽകി അംഗീകാരം നേടാനും സെക്ഷൻ 50ൽ വ്യവസ്‌ഥയുണ്ട്.

ഞാൻ പോലീസിന്‍റെ മനോവീര്യം കെടുത്താൻ പറയുന്നതല്ല. എന്നാൽ, സംഭവസഥലത്ത് ഡ്യൂട്ടിയിലുണ്ടായിരുന്ന പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്‌ഥർ അവർ ചെയ്യേണ്ട രീതിയിൽ പ്രതികരിച്ചില്ല. ഒരു പക്ഷേ, പ്രതിയുടെ രോഷത്തിൽ അവരും ഭയന്നിരിക്കാം. കേരളാ പോലീസ് ആക്ടിന്‍റെ സെക്ഷൻ 38 പ്രത്യേകമായി പറയുന്നത് ഏതൊരു പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്‌ഥനും തന്‍റെ സാന്നിധ്യത്തിലോ സമീപത്തോ നടക്കുന്നതോ അല്ലെങ്കിൽ നടക്കാൻ പോകുന്നതോ ആയ ഏതൊരു കുറ്റകൃത്യവും തന്‍റെ കഴിവിന്‍റെ പരമാവധി തടയുന്നതിനു ഇടപെടണം എന്നാണ്. ആ സ്‌ഥലത്തെ പ്രായപൂർത്തിയായ ഏതൊരു വ്യക്തിയുടെയും സേവനം നിയമപരമായി ആവശ്യപ്പെടുകയും സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്യാമെന്നും പരാമർശമുണ്ട്. ചുരുക്കിപ്പറഞ്ഞാൽ, ഇത്തരത്തിലുള്ള സാഹചര്യത്തെ നേരിടാൻ പോലീസ് സജ്ജമല്ല. കൂടാതെ, പോലീസിന് വേണ്ടത്ര ആയുധമില്ല. അസ്വാഭാവികമായി പെരുമാറുന്നതായി കണ്ടെത്തിയതിനാൽ, പരിശോധനക്ക് മുമ്പ് മതിയായ സുരക്ഷ നടപടികൾ സ്വീകരിക്കേണ്ടതായിരുന്നു. ഡോക്ടർമാരെ ഡ്യൂട്ടിയിൽ സംരക്ഷിക്കാൻ അവർക്ക് ഇന്ത്യൻ ശിക്ഷാ നിയമം 353 പ്രയോഗിക്കാമായിരുന്നു.

ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെയും ആശുപത്രികളെയും ആക്രമണങ്ങളിൽ നിന്ന് സംരക്ഷിക്കാൻ 2012 മുതൽ നിയമം നിലവിലുണ്ട്. പക്ഷേ ഇപ്പോഴും ഡോക്ടർമാർ സുരക്ഷിതരല്ല. അതുപോലെ തന്നെ നഴ്സുമാരും പാരാമെഡിക്കൽ സ്റ്റാഫും മെഡിക്കൽ വിദ്യാർത്ഥികളും.

കൃത്യസമയത്ത് കുറ്റപത്രം സമർപ്പിക്കാതെ വിചാരണ വൈകിപ്പിച്ച് പ്രതികളെ രക്ഷിക്കുകയാണ് പതിവ് എന്നാണ് അനുഭവത്തിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തുന്നത്. അടുത്തിടെ നടന്ന ഒരു കേസിൽ, ആക്രമണം നടന്ന് ഒരു മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ കേസെടുക്കാനും പ്രതികളെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യാനും ഹൈക്കോടതി പോലീസിന് നിർദ്ദേശം നൽകി. എന്നാൽ പിന്നീട് ഒന്നും മാറിയില്ല.

അത്തരം മേഖലകളിൽ ഡ്യൂട്ടിയി ലുള്ള പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്‌ഥരെ കേന്ദ്ര വ്യവസായ സുരക്ഷാ സേനയുടെ (സിഐഎസ്എഫ്) മാതൃകയിൽ രൂപപ്പെടുത്തണം. ഇത്തരം സംഭവങ്ങൾ അരങ്ങേറുന്ന ഒരു സംസ്ഥാനത്ത്, ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരുടെയും ആശുപത്രി പരിസരങ്ങളുടെയും സംരക്ഷണമെന്ന നിലയിൽ, സംസ്ഥാന ആരോഗ്യ സുരക്ഷാ സേന എന്ന പേരിൽ ഒരു സ്വതന്ത്ര സുരക്ഷാ സേന രൂപീകരിക്കുന്നത് സർക്കാർ പരിഗണിക്കണമെന്ന് ഞാൻ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു.

പ്രത്യേക പരിശീലനം ലഭിച്ച ഈ ഉദ്യോഗസ്‌ഥരെ ആശുപത്രി മേഖലകളിൽ വിന്യസിക്കാവുന്നതാണ്. ആശുപത്രിയിലെ അക്രമങ്ങളെ ചെറുക്കുന്നതിൽ വൈദഗ്ധ്യം നേടിയെടുക്കാൻ പ്രത്യേകം പരിശീലനം ലഭ്യമാക്കുന്നതിലൂടെ നമ്മുടെ പോലീസ് ഈ മേഖലയിൽ ഇന്ന് കാണുന്നതു പോലെ സജീവമല്ലാത്തതിനാൽ, സർക്കാരിന് ഈ ദിശയിൽ ചിന്തിക്കാനാകും. ഇതിനായി ഒരു ഇൻസ്പെക്ടർ ജനറൽ അവരെ നിയന്ത്രിക്കണം, കൂടാതെ ആരോഗ്യ സേവന ഡയറക്ടറും ഉപദേശക സമിതിയുടെ ഭാഗമായിരിക്കണം.

ആശുപത്രികളെ പ്രത്യേക സംരക്ഷണ മേഖലയാക്കണം

ഡോ സുൾഫി നൂഹു ( ഇന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ അസോസിയേഷൻ സംസ്ഥാന പ്രസിഡന്‍റ് )

2012 ലെ നിയമത്തിൽ ഭേദഗതി കൊണ്ടുവരുന്ന ഓർഡിനൻസ് ആരോഗ്യ സംരക്ഷണ വിദഗ്ധർക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങൾ തടയാൻ എത്രത്തോളം ഫലപ്രദമാകും?

നിർദിഷ്ട ഭേദഗതി കേരളത്തിലെ ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകർക്കെതിരായ ആക്രമണങ്ങൾ ഗണ്യമായി കുറയ്ക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഇന്ന്, ചെറിയ പ്രകോപനത്തിന് പോലും, ആരോഗ്യപ്രവർത്തകർ ആക്രമിക്കപ്പെടുന്നു. ഈ നിയമത്തിൽ അടുത്തിടെ വന്ന ഭേദഗതികളോടെ അക്രമ പ്രവണത കുറയുമെന്ന് തോന്നുന്നു. കർശന നടപടികളെക്കുറിച്ച് മാധ്യമങ്ങളിലൂടെ പരസ്യപ്പെടുത്തേണ്ടതും ആവശ്യമാണ്.

ഡോ.വന്ദനയുടെ കുറ്റവാളിക്കെതിരെ നിലവിലുള്ള എഫ്ഐആറിൽ എന്തെങ്കിലും പഴുതുകളുണ്ടോ?

പഴുതുകൾ ഉണ്ട്, കുറ്റവാളിക്ക് രക്ഷപ്പെടാനും സംരക്ഷണം ലഭിക്കാനും സാധ്യതയുണ്ട്. ഒരു സ്പെഷ്യൽ പ്രോസിക്യൂട്ടർ വിഷയം വളരെ ആഴത്തിൽ പരിശോധിക്കുകയും എഫ്ഐആറിലെ പഴുതുകളും പോരായ്മകളും വ്യക്തമായി പ്ലഗ് ചെയ്യുകയും വേണം. ഇത് അത്യാവശ്യമാണ്.

സംഭവ ദിവസം ഡ്യൂട്ടി ഡോക്ടർക്ക് മുന്നിൽ ആളെ ഹാജരാക്കുമ്പോൾ മതിയായ നടപടികൾ സ്വീകരിക്കുന്നതിൽ പോലീസ് പരാജയപ്പെട്ടോ?

മതിയായ സംരക്ഷണം നൽകുന്നതിൽ പോലീസ് പരാജയപ്പെട്ടുവെന്നത് വ്യക്തമാണ്. അക്രമാസക്തരായ ആളുകൾ ചില സ്ക്രീനിംഗ് നടപടികൾക്ക് വിധേയരാകേണ്ടതുണ്ട്. മതിയായ ട്രയൽ സംവിധാനവും ഉണ്ടായിരിക്കണം. അസ്വാഭാവികമായി പെരുമാറുന്നതും ശ്രദ്ധയിൽ പെട്ടാൽ വ്യക്‌തികളെ കൈവിലങ്ങിൽ വയ്ക്കാം. ഇത്തരം രോഗികളെ പരിശോധിക്കുമ്പോൾ പോലീസും കൂടെ ഉണ്ടായിരിക്കണം. വാസ്തവത്തിൽ, രോഗിയെ പരിശോധിക്കുമ്പോൾ പോലീസ് സാന്നിധ്യം പ്രശ്നമാണെങ്കിൽ പരിശോധനാ മുറിയിൽ നിന്ന് മാറി നിൽക്കാൻ പരിശോധിക്കുന്ന ഡോക്ടർ പോലീസിനോട് അഭ്യർത്ഥിച്ചാൽ, അനുസരിക്കാം. എന്നാൽ ഏത് സമയത്തും ഇടപെടാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ പോലീസ് നിലയുറപ്പിക്കണം.

നിലവിൽ ആശുപത്രികളിലെ ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരുടെ സുരക്ഷ എങ്ങനെ വേണം?

ആശുപത്രികളെ പ്രത്യേക സംരക്ഷണ മേഖലയായി പ്രഖ്യാപിക്കണം. 50 വയസ്സിന് താഴെയുള്ള സുരക്ഷാ ഉദ്യോഗസ്‌ഥർ ആശുപത്രി പരിസരത്ത് ഉണ്ടായിരിക്കണം. എല്ലാ ആശുപത്രി പരിസരങ്ങളിലും 24/7 പോലീസ് എയ്ഡ് പോസ്റ്റ് ഉണ്ടായിരിക്കണം, ഡിപ്പാർട്ട്മെന്‍റിനുള്ളിലോ ആശുപത്രി പരിസരത്തോ അക്രമമുണ്ടായാൽ സുരക്ഷാ ഉദ്യോഗസ്‌ഥർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് എമർജൻസി, കാഷ്വാലിറ്റി അല്ലെങ്കിൽ ഐസിയുവിൽ പോലും മുന്നറിയിപ്പ് നൽകാൻ കഴിയുന്ന അലാറം സംവിധാനവും ഉണ്ടായിരിക്കണം. സുരക്ഷാ ജീവനക്കാരെയും അവരുടെ കാര്യക്ഷമതയെയും മറ്റും വിശകലനം ചെയ്യുന്നതിനായി ഇത്തരം നടപടികളുടെ പതിവ് പരിശോധനയും ഉണ്ടായിരിക്കണം. കാഷ്വാലിറ്റിയിൽ മാത്രമല്ല മറ്റ് നിർണായക സുരക്ഷാ മേഖലകളിലും സിസിടിവി ക്യാമറകൾ സ്‌ഥാപിക്കണം.

ഇക്കാര്യത്തിൽ കേന്ദ്ര നിയമം കൂടുതൽ ഫലപ്രദമാകുമോ?

വ്യാപകമായ അധികാരങ്ങളുള്ള ഒരു കേന്ദ്രനിയമം ഉണ്ടാകുന്നതിൽ തെറ്റില്ല. എന്നാൽ നമ്മുടെ സംസ്ഥാനം നിയമം നടപ്പാക്കാൻ എടുക്കുന്ന രീതിയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. “ആരോഗ്യം” സംസ്ഥാന ഗവൺമെൻറുകളുടെ നിയമനിർമ്മാണ പരിധിയിൽ ഉള്ളതിനാൽ കേന്ദ്ര നിയമം നടപ്പിലാക്കുന്നത് ബുദ്ധിമുട്ടുള്ള കാര്യമാണെങ്കിലും പ്രീ- കൺസെപ്ഷൻ, പ്രീ- നാറ്റൽ ഡയഗ്നോസ്റ്റിക് ടെക്നിക്സ് ആക്റ്റ് 1994 പോലെയുള്ള കേന്ദ്ര നിയമം ഇതിനകം നിലവിലുണ്ട്.

കേന്ദ്ര നിയമനിർമ്മാണം വഴി നിലവിലുള്ള സംസ്ഥാന നിയമനിർമ്മാണത്തിലൂടെ ഡോക്ടർമാരുടെ സുരക്ഷ ഉറപ്പാക്കാൻ കൂടുതൽ സാധ്യതയുണ്ട്. കേന്ദ്ര നിയമം പാസാക്കുന്നത് പൊതുജനങ്ങളിൽ ഭയം ജനിപ്പിക്കുക മാത്രമല്ല ഡോക്ടർമാരിൽ ആത്മവിശ്വാസം വളർത്തുകയും ചെയ്യുമെന്നാണ് വിലയിരുത്തൽ.

ആശുപത്രി മേഖലയിൽ സുരക്ഷിതത്വം കൊണ്ടുവരാൻ സർക്കാരിന്‍റെയും സർക്കാരിതര സംഘടനകളുടെയും സാമൂഹിക പ്രതിബദ്ധതയുള്ള മറ്റെല്ലാവരുടെയും കൂട്ടായ ശ്രമങ്ങളും ഉണ്ടാകണം. കൂടാതെ, ഡോക്ടർമാർക്കും മെഡിക്കൽ വിദ്യാർത്ഥികൾക്കും ആശയവിനിമയം വൈദഗ്ധ്യം നൽകുകയും ഡോക്ടർ -രോഗി ആശയവിനിമയം വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും വേണം.

ഫലപ്രദമായ ചില വ്യവസ്ഥകളോടെയാണ് ഓർഡിനൻസ് വന്നതെങ്കിലും മറ്റ് ചില കാര്യങ്ങളിലും കൂടുതൽ സമ്മർദ്ദം ചെലുത്തേണ്ടതുണ്ടെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു.

• മതിയായ നടപടികൾ കൃത്യസമയത്തും വേഗത്തിലും സ്വീകരിച്ചില്ലെങ്കിൽ അന്വേഷണ ഉദ്യോഗസ്‌ഥനെതിരെ ശക്തമായ നടപടി സ്വീകരിക്കണം.

• സോഷ്യൽ മീഡിയ ആക്രമണങ്ങളും ശാരീരികമായ അക്രമത്തിന് തുല്യമായി കണക്കാക്കുകയും നടപടിയെടുക്കുകയും വേണം.

• സംഭവങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുമ്പോൾ സമയബന്ധിതമായ എഫ്ഐആർ നിർബന്ധമാണ്. മുഴുവൻ നടപടിക്രമങ്ങളും 60 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ പൂർത്തിയാക്കണം.

ഭേദഗതി ചെയ്ത നിയമത്തിലെ വ്യവസ്ഥകൾ ഫലപ്രദമായി നടപ്പിലാക്കുക എന്നതാണ് ഏറ്റവും അനിവാര്യമായത്, അങ്ങനെ അത് കുറ്റമറ്റ രേഖയായി മാറുന്നു.